سوند معده و ویژگی‌های آن
سوند معده یا Nasogastric Tube یکی از انواع سوند پزشکی در دسته تجهیزات پزشکی است که مهم‌ترین کاربرد آن برای ورود و خروج مایعات، دارو‌ها و مواد غدایی به معده می‌باشد. این سوند یک لوله نازک و باریک و بلند و بسیار انعطاف‌پذیر است که کار اصلی آن انتقال مواد غذایی و دارویی را از طریق بینی بیمار به معده او می‌باشد. این لوله طوری طراحی می‌شود که افراد با سنین مختلف بتوانند از آن استفاده کنند. هم‌چنین این لوله هم در بیمارستان و هم در منزل قابل استفاده است.
ضرورت استفاده از سوند معده
هر فرد برای انجام فعالیت‌های ارادی و غیر‌ارادی خود نیاز به انرژی دارد. این انرژی از طریق تغذیه تامین می‌شود.گاهی افراد به دلایل مختلف قادر به تغذیه از طریق دهان نیستند. در این حالت ممکن است فرد با کمبود انرژی مواجه شود که این کمبود انرژی در دراز مدت می‌تواند باعث آسیب‌‌های جدی‌تری شود. هم‌چنین گاهی افراد دچار مسمومیت غذایی یا دارویی یا خونریزی معده می‌شوند و نیاز است مایعات به سرعت از بدنشان خارج شود. در این موارد و به‌طور کلی هر موقعیتی که نیاز به ورود و خروج غیر ارادی مواد از بدن بیمار می‌باشد، استفاده از سوند فوق ضرورت می‌یابد.
معرفی گاواژ و شرایط انجام آن
به تغذیه بیمار با استفاده از سوند معده گاواژ می‌گویند. سوند مواد غذایی و دارویی مختلف را توسط یک پمپ الکتریکی یا قطره‌چکان به معده فرد وارد می‌کند. در این فرآیند که آن را گاواژ می‌نامند، مواد باید به صورت محلول در آب باشند. گاواژ می‌تواند به‌صورت موقت و کوتاه مدت یا بلند مدت انجام شود. اما معمولا این عمل به صورت موقت و کوتاه مدت تا زمانی‌که بیمار توانایی تغذیه خود را به‌دست آورد انجام می‌شود.
کاربرد‌های سوند معده
همان‌طور که بالا‌تر اشاره شد، کاربرد سوند فوق در هر زمانی است که نیاز به ورود و خروج مایعات از بدن بیمار باشد. در موارد زیر استفاده از سوند ضروری می‌شود:
- تغذیه بیماران در حالت کما یا بی‌هوشی یا کم‌هوشی
- جبران کردن کمبود غذایی در بیماران با اسهال شدید
- سوختگی‌های شدید که فرد قادر به تغذیه کافی نیست
- بیماران دارای عفونت‌های حاد و مزمن
- بیماران با نا‌رسایی شدید کلیه و کبد
- افراد مبتلا به انسداد روده
- مسمومیت غذایی یا دارویی به‌طوری‌که بیمار نیاز به تخلیه سریع معده داشته باشد.
استفاده از سوند معده پس از شستشوی معده
استفاده از این سوند بعد از شستوشوی معده بیمار یک روش مناسب تغذیه‌ای است. از شست‌و شوی معده در موارد زیر استفاده می‌شود:
- کنترل خونریزی گوارشی
- دفع ترشحات معده و جلوگیری از تهوع و استفراغ
- تعیین محل و سرعت خونریزی و از بین بردن لخته های خون در معده
در این روش توسط گاستروستومی سوراخی در معده ایجاد می شود تا غذا و مایعات وارد معده شوند که عوارض این روش نسبت به روش قبلی بسیار کمتر است.
آموزش مرحله به مرحله گذاشتن سوند معده
- شستن و ضد‌عفونی کردن دست‌ها
- قرار دادن سر لوله در سوراخ بینی و هدایت آن در مسیر بینی
توجه شود در این مرحله برای راحتی کار می‌توان از یک ژل بهداشتی روان‌کننده مانند ژل لوبریکانت استفاده نمود. هم‌چنین بهتر است این‌کار توسط پزشک یا پرستار انجام شود زیرا در صورت نصب نا‌درست احتمال انتقال مواد به ریه افزایش می‌یابد که امری بسیار خطرناک است.
- در این مرحله فرد در حالت نشسته قرار گیرد و اتصال لوله به معده بررسی شود.
برای انجام این تست باید کمی از محتویات معده به داخل لوله کشیده شود که اگر این‌کار به درستی صورت گیرد باید مواد سبز رنگ معده درون لوله مشاهده شود.
- جدا کردن پیستون سرنگ و اتصال آن به انتهای لوله سوند
- ابتدا کمی آب و سپس مواد غذایی محل‌شده در آب در سوند ریخته شود.
- بستن سوند معده با دست و جدا کردن سرنگ
- اتصال مجدد پیستون به سرنگ و معده برای جلوگیری از ورود هوا به معده
مراحل جدا کردن سوند از معده
- شستوشوی لوله با سرم فیزیولوژی
- خارج کردن آرام 15سانتی‌متر اولیه لوله
- خارج کردن سریع بقیه لوله
- استفاده از دهان‌شویه
عوارض جانبی استفاده از سوند
استفاده از این سوند احتمال بروز موارد زیر را افزایش می‌دهد:
- زخم شدن بینی و ایجاد زخم
- ترومای بینی
- خونریزی بینی
- مشکلات تنفسی و آسپیراسیون ریوی
علایم خطر در استفاده از سوند معده
- بروز مشکلات تنفسی
- عدم جای‌گیری صحیح لوله در معده یا خروج آن
- ایجاد یبوست یا اسهال طولانی مدت
- بوی بد ادرار
- تهوع
- خشکی دهان
- خونریزی معده
- مدفوع خونی
- ترشحات خونی
اگر یک یا چند مورد از علایم بالا مشاهده شود، رجوع به پزشک ضروری است.
خرید سوند پزشکی
برای تهیه انواع سوند می‌توانید از فروشگاه اینترنتی آرشیدا طب به‌صورت آنلاین اقدام نمایید. آرشیدا طب یکی از توزیع‌کنندگان بزرگ تجهیزات پزشکی در سراسر کشور می‌باشد. برای آگاهی از آخرین مقالات و بررسی محصولات پزشکی هم‌چنین دریافت آخرین نظرات کاربران در بخش مجله اینترنتی ما می‌توانید به بخش مگ آرشیدا طب نیز مراجعه فرمایید.