ست سرم

ست سرم و کاربردهای آن

ست سرم یکی از پرکاربردترین وسیله های استفاده در بیمارستان ها و مراکز درمانی می‌باشد که برای تزریقات یا تزریق درون وریدی یا مستقیم به رگ استفاده می‌شود. برای تزریقات درون ماهیچه ای محدودیت وجود دارد به همین دلیل استفاده از این وسیله ضروری ‌‌می‌باشد. در صورت داشتن بیمار یا سالمند در خانه در صورت نیاز به دریافت مواد مغزی و غذای مخصوص میتوان از ست سرم استفاده کرد. استفاده از مایعات و مواد غذایی بیماران با توجه به سن و نوع بیماری با یکدیگر متفاوت می‌باشد و برای از استفاده ست سرم با توجه به بیماری هایی مانند مشکلات قلب و دیابت می‌باشد .  

انواع ست سرم

انواع ست سرم دو دسته می‌باشند ست سرم سر سوزن جدا و ست سرم بدون سر سوزن.انواع مختلفی ست سرم وجود دارد و اجزای آن متفاوت است برخی از آنها گیره ها و پورت های تزریق، برخی از آنها دارای کنترل کننده جریان مایع سرم می‌باشند و از انواع آنها برای خون و قسمت های مختلف خون همچون پلاسما و ... استفاده می‌شود.

1. ست سرم با سر سوزن جدا

کاربرد این نوع سرم برای انتقال فرآورده های خونی مثل پلاکت ها و خون استفاده می‌شود. نوع بسته بندی این نوع سرم تک با جعبه های 25 عددی می‌باشد. نوع مختلف ست سرم با سرسوزن جدا در بخش سوزن دارای درپوش خواهد بود تا برای انتقال مایعات کاملا استریل باشد و دچار هیچگونه آلودگی ای نشود .

2. ست سرم بدون سر سوزن

ست سرم بدون سوزن برای انتقال و تحویل مواد غیر خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد . این نوع از ست سرم در جعبه هایی با تعداد 15تایی یا به صورت تکی به فروش می‌رسند . با توجه به قیمت غیرمقرون به صرفه موارد مصرفی پزشکی این نوع ست سرم بسیار مقرون به صرفه است و به راحتی در داروخانه ها قابل دسترسی می‌باشد . نکته بسیار مهم در مورد سرم مانند میکروست جلوگیری از انتقال هرگونه آلودگی و باکتری می‌باشد بنابراین برای استریل نگه داشتن آنها و از ورود آلودگی از درپوش های مخصوص استفاده می‌شود.  

ست سرم و میزان تزیقات آن

استفاده از ست سرم با توجه به سن و نوع بیماری توسط پزشک معین ‌شود .علت محدودیت تزریق در ست سرم ایجاد مشکلات در بافت محل تزریق نارسایی قلبی و فشار خون بالا می‌باشد و برای تزریق زیر پوست حداکثر مایع تزریقی باید 3میلی‌لیتر باشد .در تزریق داخل رگ چنین محدودیتی وجود ندارد اما بیماران مبتلا به نارسایی کلیه و دیابت با توجه به نیاز روزانه بدن خود و با تجویز دکتر می‌توانند مایعات مورد نیاز و ضروری بدن خود را بر طرف کنند . در تزریقات برای بزرگسالان با توجه به وزن بدن محدوده تزریقات توسط پزشک تایین می‌شود محدودیت مصرف مایعات نوشیدنی و محدودیت مایعات تزریقی باید به ازای هر کیلوگرم وزن بدنی بین 35 تا 50 میلی‌لیتر در روز باشد و برای مثال فردی با وزن 100 کیلوگرم باید روزانه بین 3500 تا 5000 میلی‌لیتر مایعات دریافت کند. در بعضی موارد که در ساعات معینی باید میزان لازمی که توسط پزشک تایین شده مایعات و دارو به بدن بیمار تزریق شود برای مثال هر یک ساعت یکبار ست سرم به ما کمک می‌کند تا از تزریقات متعدد جلوگیری شود.

اجزاء ست سرم چیست ؟

اندازه استاندرد کیسه های ست سرم 50 تا 1000 میلی‌‌لیتر می‌باشد و اغلب مایع مورد نیاز از قبل تهیه شده و با استفاده از کیسه های مخصوص به داخل بدن بیمار منتقل می‌شود . برای انتقال راحت مواد سرم به داخل بدن بیمار سرم با حلقه مخصوص کنار بیمار آویزان می‌شود و مواد سرم با کمک لوله ست سرم مواد مورد نیاز را به بدن بیمار می‌رساند .

اسپایک (Spike)

یک جزء مهم در ست سرم که سبب انتقال مایعات IV از کیسه مخزن به محفظه قطره‌ای است اسپایک نام دارد. برای وصل کردن کل ست به ظرف سرم کادر درمان باید پلاگ لاستیکی را با میخ پلاستیکی سوراخ کنند و نوک آن را در مایع IV قرار دهند که مایع وارد نوک اسپایک شود و به محفظه قطره ای برساند . برای استریل نگه داشتن نوک اسپایک این قسمت توسط کادر درمان با کلاهک یا درپوش پوشانده می‌شود . استریل ماندن این بخش بسیار مهم بوده زیرا با مایع IV در تماس می‌باشد و کادر پزشکی باید اطمینان حاصل کنند که که هیچگونه آلودگی‌ای با اسپایک پلاستیکی وارد نشود. اندازه اسپایک 54 میلی متر می‌باشد و جنس ساختار آن از (ABS) یا اکریلونیتریل بوتادین استایرن می‌باشد. جنس آن از از خواص مکانیکی خوبی برخوردار است که در صورت وارد شدن ضربات مقاومت دارد به همین دلیل این قسمت باید از استحکام زیادی برخوردار باشد که بتواند بر روی درپوش لاستیکی ظرف IV را سوراخ ایجاد کند.

محفظه قطره (Drop chamber)

این قطعه در ست سرم کیسه ای شفاف و قابل انعطاف بوده که در قسمت بالایی آن لوله مدرج قرار میگیرد علت وجود این قطعه ایجاد قطرات یکسان و یکنواخت می‌باشد که حدود 20قطره میزان نرمال آن است. از دیگر مزایای آن می‌توان به فیلتر باکتریایی آن برای حفظ ذرات اشاره کرد . این فیلتر از پلی وینیل کلرید تهیه می‌شود. انتقال مواد سرم از محفظه قطره عبور میکند و محفظه قطره زیر کیسه حاوی مایع قرار می‌گیرد . محفظه قطره کمک می‌کند تا مایع وارد لوله ست سرم بشود . محفظه قطره به پرستار برای کنترل سرعت ورود مایع و تنظیم سرعت ورود آن کمک می‌کند. محفظه قطره کمک می‌کند تا پرستاران تعداد خروج قطرات را کنترل کند . این محفظه همیشه باید تا نصف پر باشد اگر مقدار ماده از این مقدار بیشتر باشد پرستاران قادر به شمارش قطرات نمی‌باشند و نمی‌توان میزان خروج هر قطره در ثانیه یا دقیقه را محاسبه کرد. این بخش باید به درستی به کیسه متصل باشد تا امکان ورود هوا به داخل رگ و گردش خون وجود نداشته باشد. وصل کردن اشتباه این بخش از ست سرم بسیار خطرناک بوده و باعث آسیب جبران ناپذیر به رگ های خونی و توقف ضربان قلب خواهد شد. به همین دلیل است که پرستاران در درمانگاه ها و بیمارستان ها به صورت مداوم محفظه خروج قطرات را چک می‌کنند .  

فیلتر هوا (Air filter)

ست سرم از قسمتی به نام فیلتر هوا یا قسمتی به نام ایرونت تشکیل شده است که جنس آن پلی پروپیلن می‌باشد. یک قطعه سفید رنگ در کف دریچه چمبر قرار میگیرد که اندازه منافذ آن 15 تا 18 میکرون می‌باشد و این بخش در واقع هوای استریل شده را به کیسه مایع هدایت می‌کند و از جمع شدن کیسه جلوگیری می‌کند همچنین از ورود هرگونه باکتری و عفونتی که بیماران را تحدید خواهد کرد‌ جلوگیری می‌کند.  

درگاه تزریق (Injection port)

آن قسمتی که به پرستار اجازه تزریق دارو یا مایع را به داخل کیسه سرم می‌دهد درگاه تزریق در ست سرم نام دارد . این قسمت هم روی کیسه سرم میتواند وجود داشته باشد و هم روی ست سرم این بخش معمولا در قسمت انتهایی لوله سوم و به محل تزریق نزدیک می‌باشد. اگر پرستار قصد دارد دارو همزمان با مایع به ورید تزریق شود برای این کار ست سرم به طوری طراحی شده است که اگر قصد ترکیب کردن دارو با مایع داخل سرم را دارد از درگاه روی کیسه استفاده کند. محل این درگاه نزدیک به جایی است که سوزن ست سرم وارد رگ بیمار می‌شود. برای داروهایی که حتما باید با محتوای کیسه مایع مخلوط شوند از درگاه کیسه تزریق می‌گردد .  

گیره غلتکی (Flow regulator)

برای کنترل میزان مایع ورودی به داخل لوله ست سرم از گیره غلتکی استفاده می‌شود. افزایش فشار به لوله پلاستیکی ست سرم و باریک کردن آن توسط لوله غلتکی کنترل می‌شود و حرکت معکوس این گیره غلتکی باعث افزایش و کاهش مقدار عبور مایع و ورود بیشتر آن به بدن بیمار می‌شود و جریان مایع را می‌تواند کم و زیاد کند . نکته بسیار مهمی که در این مورد وجود دارد حتما غلتک ها در حالت بسته قرار بگیرند تا هیچ گونه هوایی وارد لوله نشود و با توجه به داروی تجویز شده برای بیمار اصلی ترین وظایف کادر درمان تنظیم درست بودن ست سرم هنگام تزریقات می‌باشد . نوعی گیره به عنوان گیره اسلاید وجود دارد که که برای توقف کامل جریان مایع در سرم استفاده می‌شود که ممکن است در تمام سرم ها وجود نداشته باشد اما مزیتی که در صورت موجود بودن این گیره وجود دارد این است که در صورت استفاده از این گیره نیازی به تنظیم گیره غلتکی نمی‌باشد .

تخلیه هوا (Air discharge)

یکی از مهم‌ترین بخش ها در ست سرم بخش تخلیه هوا می‌باشد که مهم‌ترین نقش آن جلوگیری از ورود میکروارگانیسم‌ها به کیسه تزریق می‌باشد. باعث می‌شود تمام هوای ورودی به بخش محفظه از درون آن عبور کنند و در عین حال که کیسه بسیار نرم و قابل انعطاف می‌باشد اسپایک که در بالاتر به آن اشاره کردیم میتواند بدون تخلیه هوا یا همراه با آن باشد اما اگر جنس آن نرم نباشد و یک بطری سخت باشد اسپایک باید همراه با تخلیه هوا استفاده شود . لازم به ذکر است میزان کمی هوا در رگ حدود 20 میلی لیتر باعث مرگ نخواهد شد اما نشانه هایی را به کادر درمان خواهد داد اما هفتاد تا صدوپنجاه میلی لیتر هوا در ثانیه بسیار کشنده است. در صورت نبودن این بخش در ست سرم و هواگیری نکردن اگر حباب های بزرگ در رگ یا قلب جمع شود مانع گردش خون می‌شود و سبب مرگ خواهد شد .  

درپوش محافظ (Protective cap)

  برای آگاهی از آخرین مقالات و بررسی محصولات پزشکی، همچنین دریافت آخرین نظرات کاربران در بخش مجله اینترنتی ما می‌توانید به بخش مگ آرشیدا طب نیز مراجعه فرمایید.