سوند فولی و ویژگی‌های آن
سوند فولی یا کاتتر فولی، یکی از انواع پر‌مصرف سوند ادراری می‌باشد. سوند ادراری به طور کلی وسیله‌ای است که در حین عمل‌های جراحی یا بعد از آن یا در هر زمانی‌که بیمار قادر به تخلیه مثانه خود نباشد از آن استفاده می‌کند. کاتتر فولی که رایج‌ترین نوع سوند ادراری می‌باشد، یک لوله نازک، سبک، تو‌خالی و انعطاف‌پذیر است که به‌صورت استریل و از جنس لاتکس یا سیلیکون تولید می‌شود. طراحی کاتتر فولی به شکلی است که یک بالون کوچک در انتهای خود دارد که در مثانه قرار می‌گیرد و باعث می‌شود سوند از مثانه خارج نشود. این امر باعث می‌شود که این دسته از سوند برای بیمارانی که برای طولانی مدت به سوند نیاز دارند هم انتخابی مناسب باشد. این سوندها در سایز‌های مختلفی تولید می‌شوند و برای مردان و زنان و کودکان قابل استفاده هستند.
کاربرد‌های کاتتر فولی
مهم‌ترین کاربرد سوند‌های ادراری از جمله سوند فولی، تخلیه مجاری ادراری در بیمارانی است که به دلیل عمل جراحی یا هر عامل دیگری قادر به تخلیه مثانه خود نیستند و یا دچار بی‌اختیاری ادرار یا احتباس ادرار در مجاری ادراری هستند. سوند فولی به دلیل طراحی ویژه‌ای که دارد، باعث می‌شود از آن بتوان برای استفاده‌های کوتاه مدت و بلند مدت استفاده نمود. هر‌چند که برای استفاده در مدت زمان کوتاه استفاده از سوند نلاتون بیشتر پیشنهاد می‌شود اما می‌توان از کاتتر فولی هم استفاده نمود. از مهم‌ترین عواملی که باعث نیاز به استفاده از سوند می‌شود می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- بعد از عمل‌های جراحی به‌ویژه جراحی با دوره نقاهت طولانی
- پس از جراحی‌های ناحیه تناسلی، مانند ترمیم شکستگی لگن یا هیسترکتومی
- منقطع شدن جریان ادراری و احساس عدم خالی شدن مثانه
- جراحی اورولوژی
- زخم یا آسیب‌های شدید لگن
- اندازه‌گیری حجم مثانه یا میزان ادرار
- ترومای لگن
- آسیب‌های نخاعی
- عفونت ادراری یا عفونت‌های آمیزشی شدید
- تنگی مجرای ادرار
- سرطان پروستات یا مثانه
- اختلالات شبکه عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس
- بیماری پارکینسون
- سنگ کلیه
- بیماری‌های پروستات
- زایمان
- بی‌حرکتی برای مدت طولانی
- شرایط مختل‌کننده وضعیت ذهنی فرد مانند دمانس یا زوال عقل
نحوه گذاشتن سوند فولی
گذاشتن سوند فولی کار راحتی است اما مراحلی دارد که اگر به درستی انجام شود، باعث جایگذاری درست سوند می‌شود و همچنین از بروز عفونت جلوگیری می‌کند. این مراحل به شرح زیر می‌باشند:
- ناحیه تناسلی و پیش‌آب‌راه با محلول ضد‌عفونی‌کننده و گاز استریل کاملا پاک و تمیز شود.
- سوند یا کاتتر از طریق مجرای ادراری وارد مثانه وارد شود. در این مرحله برای کارگذاری از یک محلول روان‌کننده مانند ژل لوبریکانت استفاده می‌شود.
- بالن موجود در سوند فولی درون مثانه قرار گرفته و به‌وسیله سرنگ با آب مقطر پر شود.
- در این مرحله ادرار به کیسه ادراری منتقل می‌شود.
روش خارج کردن کاتتر فولی
مراحل خارج نمودن سوند از بدن بیمار به شرح زیر می‌باشد:
- تخلیه بالن موجود در انتهای سوند به‌وسیله سرنگ
- خروج سوند
- ضد‌عفونی کردن ناحیه تناسلی و مجرای پیش‌آ‌راه
موارد ضروری هنگام استفاده از کاتتر فولی
- شستن و ضد‌عفونی کردن دست و ناحیه تناسلی و مجرای خروج ادرار برای جلوگیری از عفونت امری ضروری است.
- کیسه ادراری باید پایین‌تر از سطح مثانه قرار بگیرد.
- کیسه ادراری باید به شکلی قرار گیرد که در صورت وجود ادرار به لوله کاتتر فشار وارد نشود و آن‌را به سمت پایین نکشد.
- توجه شود که از پودر یا لوسیون در پوست اطراف محل کاتتر استفاده نشود.
- ناحیه اطراف کاتتر با استفاده از آب و صابون روزی دو بار تمیز شود.
- سوند فولی هر دو هفته یکبار و کیسه ادراری هفته‌ای یکبار تعویض شود.
عوارض استفاده از سوند فولی
- احتمال انتقال عفونت به داخل مثانه و ایجاد عفونت ادراری
- در صورت جا نگرفتن صحیح بالن در مثانه، پر شدن آن می‌تواند همراه با درد و خون‌ریزی باشد.
- احتمال ایجاد اسکار و جای زخم در محل سونداژ
موارد احتیاط در هنگام استفاده از کاتتر فولی
اگر بیمار با سوند مرخص شد در صورت مشاهده علایم زیر ضروری است که به اورژانس مراجعه نماید. این علایم و نشانه‌ها عبارتند از:
- خون‌ریزی در مجرای ادراری
- تهوع و سرگیجه
- استفراغ
- علایم مربوط به عفونت ادراری
- علایم مربوط به تحریک ادراری
- علایم مربوط به احتباس ادراری
احتباس ادراری به تجمع ادرار در مثانه و عدم تخلیه مثانه گفته می‌شود که این احتباس به دلایل متععدی به وجود آمده و با نشانه‌های زیر شناخته می‌شود:
- تاخیر در شروع ادرار
- توقف جریان ادرار
- عدم احساس تخلیه کامل مثانه
- قطع شدن جریان ادرار به داخل کیسه ادراری
مقایسه سوند نلاتون و فولی
- از کاتتر نلاتون برای مدت زمان کوتاه و از کاتتر فولی برای مواردی که بیمار برای طولانی مدت نیاز به سوند دارد استفاده می‌شود.
- مهم‌ترین تفاوت این دو سوند در وجود بالن در کاتتر فولی است.
- کاتتر نلاتون فاقد پوشش بوده اما کاتتر فولی معمولا دارای پوشش می‌باشد.
- کاتتر نلاتون معمولا نرم‌تر از کاتتر فولی می‌باشد و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- کاتتر نلاتون یکبار مصرف است و حتما پس از استفاده باید از مجاری ادراری خارج شود، در حالی که کاتتر فولی را می‌توان پس از تخلیه چند بار استفاده کرد.
خرید انواع سوند پزشکی
برای تهیه انواع سوند مانند سوند نلاتون، سوند معده، سوند رکتال و غیره می‌توانید از فروشگاه اینترنتی آرشیدا طب به‌صورت آنلاین اقدام نمایید. آرشیدا طب یکی از توزیع‌کنندگان بزرگ تجهیزات پزشکی در سراسر کشور می‌باشد. برای آگاهی از آخرین مقالات و بررسی محصولات پزشکی همچنین دریافت آخرین نظرات کاربران در بخش مجله اینترنتی ما می‌توانید به بخش مگ آرشیدا طب نیز مراجعه فرمایید.