سوند

سوند پزشکی و بررسی موارد استفاده

سوند (کاتتر) یک لوله نازک، تو‌خالی، نرم و انعطاف پذیر می باشد، که به طور کلی از آن برای انتقال مواد (ورود و خروج مواد به بدن) از آن استفاده می‌شود. از کاتتر برای موارد مختلفی از جمله تخلیه ادرار، ناتوانی در رفتن به توالت و مشکل در تخلیه، تخلیه و ساکشن کردن ترشحات در بینی، معده، گرفتن نمونه ادرار و... استفاده خواهد شد.بطور کلی سون‌ها انواع مختلفی دارند و بر‌اساس جنس، نحوه کارگزاری و کاربرد آن به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. به پروسه قرار دادن کاتتر در محل مورد‌نظر در علم پزشکی، کاتتراسیون یا سونداژ می‌گویند

انواع سوند

تقسیم بندی بر‌حسب جنس

• لاتکس
• پلی وینیل کلرید یا پی وی سی (PVC)
• سیلیکونی

البته لازم به ذکر است در برخی از موارد بر روی ماده اصلی سازنده سوند، لایه ای از مواد دیگری قرار داده می‌شود که کارآیی آن را برای یک مورد خاص بالا می‌برد بطور مثال می‌توان از یکی از انواع کاتتر فولی به نام کاتتر فولی سه راه سر کج آنتی باکتریال نام برد که بر روی آن پوششی از نقره قرار دارد.

تقسیم بندی بر اساس کاربرد آن

•  ادراری
• معده
• رکتال
• نازال
• ساکشن

سوند ادراری و موارد استفاده

سوند ادراری یکی از شناخته شده ترین و پر‌کاربرد ترین انواع کاتتر می باشد. در صورتی که بیمار به هر دلیلی در دفع ادرار خود با مشکل رو به رو شود، برای دفع ادرار و جلوگیری از آسیب رساندن به مثانه بیمار، می‌توان از انواع کاتترهای ادراری استفاده نمود. سوندهای ادراری بر اساس مدت قرارگیری و مکان قرارگیری با هم تفاوت دارند. پزشک بر اساس شرایط بیمار و نوع درمان و مدت زمان نیاز به سوند، تشخیص می‌دهد از چه نوع سوندی باید استفاده کند.

انواع سوند ادراری

سوند ادراری بر اساس نوع استفاده به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند

سوند فولی (Foley Catheter)

سوند فولی که به آن کاتتر داخلی، کاتتر دائمی یا کاتتر جای گیرنده هم می‌گویند یک لوله باریک و تو‌خالی است که درون مثانه قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی سوند فولی برای مواقعی است که شرایط بیمار به گونه ای است که سوند باید برای مدت طولانی در مثانه بیمار باقی بماند. با توجه به اینکه سوند فولی به داخل مثانه بیمار وارد می‌‌شود، لوله آن حتما استریل می‌شود. همچنین به منظور قرار‌گیری صحیح سوند، در انتهای کاتتر‌های فولی یک بالون یا حباب قرار دارد که پس از ورود سوند به مثانه، از مایع استریل پر می‌شود و از خروج لوله اتصال از مثانه جلوگیری می‌نماید. فولی بر اساس جنس و شکل ظاهری آن به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که پزشک با توجه به وضعیت بیمار، تصمیم می‌گیرد از کدام نوع  استفاده کند.

سوند نلاتون (Catheter Nelaton)

سوند نلاتون یا کاتتر نلاتون یکی از مهمترین انواع سوند‌های یکبار‌مصرف می‌باشد که داخل مجرای ادراری قرار داده می‌شود. کاربرد اصلی این سوند‌های یکبار مصرف برای مواقعی است که بیمار برای یکبار یا برای مدت زمان کوتاه به سوند نیاز دارد. با توجه به اینکه کاتتر نلاتون به داخل مثانه بیمار وارد می‌‌شود، لوله آن حتما استریل می‌شود اما توجه شود که این کاتتر‌ها پس از تخلیه ادرار، باید از مجرای ادراری خارج شود و در صورت نیاز دوباره به استفاده از آن، مجددا کار گذاشته شود.

کاندوم شیت (External Condom Catheter)

کاندوم شیت که به آن سوند کاندومی یا کاتتر بیرونی هم گفته می‌شود، مخصوص آقایان می‌باشد و برای کسانی طراحی و ساخته شده است که امکان دفع ادرار از مثانه خود را دارند، اما کنترل خروج ادرار خود را از دست داده‌اند.

مقایسه سوند فولی و نلاتون

• کاتتر نلاتون برای مدت کوتاه است، در حالیکه کاتتر فولی معمولا برای موارد طولانی مدت استفاده می‌شود.
• کاتتر نلاتون یک لوله مستقیم و یکپارچه است، در صورتیکه کاتتر فولی دارای یک حباب یا بالون می‌باشد که بعد از ورود به مثانه پر شده و مانع از خروج سوند از مثانه می‌شود.
• کاتتر نلاتون فاقد پوشش بوده اما کاتتر فولی معمولا دارای پوشش می‌باشد.
• کاتتر نلاتون یکبار مصرف است و حتما پس از استفاده باید از مجاری ادراری خارج شود، در حالی که کاتتر فولی را می‌توان پس از تخلیه چند بار استفاده کرد.
• کاتتر نلاتون معمولا نرم‌تر از کاتتر فولی می‌باشد و انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
• از کاتتر فولی فقط برای تخلیه ادرار استفاده می‌شود، درحالیکه از کاتتر نلاتون به دلیل نرمی و انعطاف‌پذیری زیادی که دارد، برای تخلیه ترشحات دهان، بینی و ریه هم می‌توان استفاده نمود.

سوند معده (Nasogastric tube) و کاربرد آن

سوند معده یک لوله نازک و بلند با انعطاف پذیری بالا است که در مواقعی که بیمار قادر به تغذیه نبوده، مواد غذایی و دارویی را از طریق بینی یا دهان بیمار به معده او منتقل می‌کند. همچنین از این محصول گاهی برای تخلیه معده بیمار از گاز و مایعات استفاده می‌شود. به این عمل یعنی تغذیه فرد با استفاده از کاتتر معده اصطلاحا گاواژ می‌گویند و با توجه به نیاز بیمار، مدت زمان استفاده از سوند معده تعیین می‌شود.

سوند رکتال (Rectal Catheters) و کاربرد آن

سوند رکتال یک لوله نازک و بلند با انعطاف پذیری بالا است که از آن، برای تخلیه گاز و مواد دفعی در مواقعی که بیمار به خاطر انجام عمل جراحی توانایی انجام این کارها را ندارد یا به هر دلیلی دچار یبوست شده است، استفاده می‌شود. همچنین در مواقعی که پزشک صلاح بداند، می‌توان از این سوند برای مواردی نظیر دادن دارو و یا تنقیه کردن و اجابت مزاج استفاده نمود.

سوند ساکشن(Suction Catheter)

سوند ساکشن یک لوله باریک با انعطاف‌پذیری بالا است که از آن برای تخلیه ترشحات داخل نای و مخاط به وسیله ی اتصال لوله کاتتر به دستگاه ساکشن استفاده می‌شود.

کاتتر ساکشن از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به کاتتر نلاتون دارد اما کاتتر ساکشن بلند‌تر است و همچنین کاربرد آن‌ها متفاوت است. کاتتر نلاتون یکی از انواع سوند ادراری است اما از کاتتر ساکشن برای ساکشن کردن ترشحات در نقاط جراحی شده استفاده می‌شود.

سوند نازال(Nasal Catheter)

سوند نازال اکسیژن لوله‌ای نرم، سبک و انعطاف پذیر است که طولی بین ۲ الی ۱۵ متر دارد و از آن برای اکسیژن‌رسانی به بیماری که قادر به جذب اکسیژن کافی نیست، استفاده می‌شود. این سرنگ دارای دو سر می‌باشد که یهک سر آن به منبع اکسیژن رسانی متصل می‌شود و سر دیگر آن که دو‌شاخه می‌باشد در بینی بیمار قرار می‌گیرد.

خرید سوند

برای تهیه انواع سوند می‌توانید از فروشگاه اینترنتی آرشیدا طب به‌صورت آنلاین اقدام نمایید. آرشیدا طب یکی از توزیع‌کنندگان بزرگ تجهیزات پزشکی در سراسر کشور می‌باشد. برای آگاهی از آخرین مقالات و بررسی محصولات پزشکی همچنین دریافت آخرین نظرات کاربران در بخش مجله اینترنتی ما می‌توانید به بخش  مگ آرشیدا طب نیز مراجعه فرمایید.